Ook in de tweede beschouwing verlaten we het publieke bestel niet. Wel laten we de katholieke en protestantse radiomakers voor wat het is, en gaan we over naar ‘de Algemene’. Misschien blijven we nog wel op Radio 1. Want op 1 april (geen fattoe) hadden ze een uitzending van EénVandaag over de shitshow in Berlicum. De radiovariant van het item vond ik, om eerlijk te zijn, matig. Maar misschien is de tv-variant wel beter.
(00:00) De shots van de rwina worden afgesloten met mensen die wat woordjes droppen. ‘Hectisch’, ‘spannend’, ‘geëmotioneerd’ en ‘wat het doet met de gemeenschap’.
Dit klinkt basically als ‘Het Collectief Geheugen’ van De Slimste Mens. Waarin je associatief moet denken. Maar dan vele malen subjectiever, zo blijkt. Ik vraag me af hoe veelzeggend dit associatief woordenspel is. Het zijn woorden die bij iedereen kunnen opkomen.
(00:20) ‘Hoe kon de besluitvorming over een nieuw azc ontaarden in een steekvlam van jewelste?’
Ja, ja … hoe kan dat nou komen? Journalisten stellen vaker dit soort ‘retorische vragen’. Het kan de kijker prikkelen om verder te kijken. Mij lijkt het eerder af te stoten. Maar misschien komt dat ook, omdat het voor mij super obvious is, waarom die gasten rwina zetten. (‘Rwina’ is – voor de duidelijkheid – geen Brabants).
(00:30) Miriam Crooijmans, fractievoorzitter van DorpsGoed, zegt: ‘Ik denk dat er heel snel iets duidelijk was. Er borrelt iets in de samenleving. Misschien is borrelt zacht uitgedrukt. Het was heel duidelijk een hard geluid.’
Het was heel duidelijk een hard geluid. Ja … ik hoor de hijskranen, mensen die heipalen in de grond slaan en drilboren. Er borrelt iets in de samenleving. Een hard geluid.
Sorry dat ik een beetje melig ben, maar dit is wel heel eufemistisch uitgedrukt. Past ook bij de eerste 20 seconden.
(00:40) Floris Prenger vertelt over het azc in Berlicum, wat deel is van de gemeente Sint-Michielsgestel (net als Sint-Michielsgestel zelf).
‘Op het moment dat wij de onderhandelingen met het COA gingen starten’, zegt Crooijmans, ‘kreeg we een gezicht wiens achtertuin het werd. En dan werd het opeens … heel dichtbij.’
Dat noemen wij, in goed Nederlands, ‘nimbyisme’. Mensen die alles willen, behalve als het in je eigen voor- of achtertuin komt. In bredere zin, is dit een vorm van parochial altruism. Dat gaat dus om empathie wat beperkt is tot de eigen sociale kring of groep. Maar misschien is het eerder verwant aan ‘cognitieve dissonantie’ (steun voor iets, tot het dichtbij komt, dan botst het met hun eigenbelang) of de reactance theory (gedrag als gevolg van ‘vrijheidsbeperkingen’ of ‘verplichtingen’). Niet Brabants, wel menselijk.
Volgens de locoburgemeester laat het zien hoe moeilijk dit soort discussies zijn in de gemeenschap. Vervolgens toont Floris Prenger de plannen van een actiegroep op Facebook zien. Crooijmans stelt dat ze allerlei spanningen moeten afwegen. Ze zegt dat er met veel factoren rekening gehouden moet worden. Tenslotte komen ze ‘hun eigen kiezers’ tegen. Er zou heel duidelijk een hard geluid komen.
(01:00) Vervolgens laten zowel de burgemeester, als de locoburgemeester, als het raadslid zien wat de emotionele impact is op het openbaar bestuur.
(02:40) Er wordt verwezen naar de grootste partij in Berlicum, de PPA. Er wordt gezegd dat het de grootste partij in de raad is en in de college. Ook wordt de locoburgemeester genoemd.
Dan zijn de Berlicummers dom. Want ze weten dat ze maar één dorp zijn in hun gemeente (Naast Gèstel zelf, Den Dungen en Gemonde). Daarnaast is en blijft het politiek: je moet soms dingen doen die in het algemeen belang zijn.
(04:20) Op een gegeven moment wordt concreter benoemd wat de impact is van de rellen op de politici.
Daarna komt een Kamerlid aan het woord. Alexander van Hattum van de PVV. ‘Wat hier gebeurt, dit AZC doordrukken, terwijl vanuit de gemeente de burgers niet gehoord worden’, zegt hij. ‘Moet niet kunnen, moeten we niet willen.’ De uitspraak wordt vervolgd door beelden waarop het gebouw met eieren wordt bekogeld.
Hij heeft het gore lef om zich als outsider te profileren. De PVV zit zelf in de coalitie. Er was een wet, dat heette de Spreidingswet. Die werd opgesteld door toenmalig justitie-onderminister Eric van den Burg. Hij wilde de aanmeldcentra in Budel (40 kilometer verderop, tegen België) en Ter Apel ontlasten. Overvolle centra hebben negatieve gevolgen; voor de asielzoekers en voor de inwoners (van Budel en Ter Apel).
Maar ja, dat wilde de PVV niet. En de VVD eigenlijk ook niet. De liberalen vonden migratie zo belangrijk, dat Rutte IV er in juli 2023 zelfs voor moest vallen. Zo belangrijk, dat ze niet meer over links wilden gaan. En nu, zitten we met de grootste prutser die ooit in Vak-K heeft gezeten (dixit Timmermans). En juist de asielketen belast. En dubbele signalen afgeeft.
Wat wil je dan? I know the answer, but I’m not goin’ to tell it.
(05:00) Wat mij echt ontroerde, was dat het raadslid van EénVandaag ging huilen. Op de nationale televisie. Echt knap dat zij zich droog weet te houden.
Ytje van de Hulsbeek zegt dat er niets is gebeurd. Het tegendeel is waar. Er worden beelden van een raadsvergadering getoond, waarin de draai ten gunste van de burgers werd getoond.
(07:10) De interviewer zegt dat geweld en protest loont. Ook Crooijmans zegt dat de partijen gezwicht zijn voor geweld. Zij zegt dat het een zodanig complexe dossier is, dat in deze emmers veel druppels zijn gegaan. Waaronder die van demonstratie en geweld, en de bijbehorende spanning. Ze denkt niet dat het college het goed kan doen.
Je moet echt een meester zijn in mentale gymnastiek om dit geen knieval voor terreur te noemen. Het is wat de interviewer zegt: geweld en protest loont. Niet alleen in Berlicum, ook elders in Nederland trouwens. Al moet ook dít genuanceerd worden.
Brabants Dagblad
Al was het alleen maar omdat de relschoppers het ook op een journalist van het Brabants Dagblad gemunt hadden. Die volgens hen onzin schreven.
Wat zij onzin noemen, snap ik deels niet. Van dit artikel bijvoorbeeld niet: hier zet zij uiteen hoe een gemeente moet communiceren als er een azc komt. Haar naamgenoot, Radboud-hoogleraar Noëlle Aarts, stelt in dat artikel zelfs dat je ‘je de bewoners erin moet betrekken’ en ‘hun zorgen serieus moet nemen’.
Van het volgende artikel begrijp ik wel dat hun nekharen overeind gaan staan. (Van de anti-azc-demonstranten).
Racisme
In dit artikel wordt het racisme benoemd. Want ja, dat gebeurde ook. Geen expliciet racisme. Maar eerder microagressies. Een bloemlezing: ‘Uitschot, rotzooi, eigen volk eerst en ‘‘is dit meisje nog veilig?’’ ’. De woordvoerder van de actiegroep tegen het azc probeert de term ‘rotzooi’ wit te wassen door het in de context van ‘zwerfafval rondom zo’n azc’ te plaatsen.
Dan snap ik wel dat mensen de journaliste haten. Maar het Brabants Dagblad heeft een punt. Racisme is nou eenmaal een punt bij demonstraties tegen azc’s. Volgens de Leidse hoogleraar Malou Schorver is angst een drijfveer. Mensen met positievere percepties over immigranten zullen minder op anti-immigratiepartijen stemmen (aldus dit onderzoek en dit artikel). Dat zijn mensen die ervaring hebben met migranten. En … laten we eerlijk zijn: 80 tot 94 procent van de dorpen in Sint-Michielsgestel (inclusief het gelijknamige dorp en Berlicum) zijn autochtoon. Dat zegt genoeg.
En in general: het aantal gevallen van discriminatie in Brabant steeg in circa 2 jaar met 20 procent. En ja, afkomst speelde mede een rol.
Conclusie
Ik vind het item van EénVandaag op tv sterk. Het is sterk in die zin dat het complementair is aan elkaar. Waar op Radio 1 er vooral ingegaan werd op de zorgen van de burgers, werd op tv ook de impact van het wangedrag benoemd. Aangezien intimidatie van lokaal politici (zowel in general als inzake asiel) nu pas afneemt, is het goed dat op tv hierop wordt ingegaan. Tegelijkertijd kwamen de geïnterviewden in het begin lief en aardig over. De beschrijving kon net zo goed over een film in de bios gaan (een actiefilm in geval, haha).
Toch mis ik het component racisme. De haat en agressie van deze onverlaten heeft ook een impact op de asielzoekers. Dit is niet specifiek voor de situatie in Nederland, maar er zijn onderzoeken die die impact aantonen. Zoals in The Lancet (over de zorg), maar ook in het eerder aangehalde KIS-onderzoek. Het laatste instituut laat zien dat door de retoriek van politici en media mensen zich minder geremd voelen om zich discriminerend te uiten.
Dat dit ontbreekt bij EénVandaag is niet inherent eraan. Ook andere media benoemden racisme t.a.v. deze zaak niet. Blijkbaar doet het leed van vluchtelingen – mensen met weinig voorrechten – er minder toe.