Arjen Lubach is inmiddels aan de andere kant van medialand. Na 10 jaar onder het publieke bestel te werken, zit hij nu bij RTL. Ik heb niet alle fragmenten van hem bij RTL gezien. Van wat ik zag, doet hij bij RTL niet onder voor zijn VPRO-shows. Alhoewel … één aflevering wel. En dat gaat over het Duits.
Pleidooi voor Duits
In de uitzending heeft hij het over de verminderde belangstelling voor het vak Duits op universiteiten. Zo erg, dat de dagen voor 1 mei op Universiteit Utrecht de allerlaatste dagen ooit zijn waarop je je voor een studie Duits aldaar kunt inschrijven. Dat Lubach het aantal naar 14 heeft opgekrikt, maakt het niet veel beter.
Hoe nobel de actie ook is, het betoog klopt niet helemaal.
Punt 1: Dat feit over bredere opledingen klopt niet
In Lubach wordt maar één oorzaak benoemd: de populariteit van bredere studies. Denk maar aan Politics, Pyschology, Law and Economics (PPLE) in Amsterdam, die onze kroonprinses volgt. Maar ook de in de uitzending benoemde Media-studies. Hij grapt dat ‘er maar een paar een talkshow krijgen, maar voor de rest iedereen werkloos wordt’. Dit klopt niet. Het UWV heeft juist laten zien dat die zogenaamde mediastudies qua baanperspectief het beter doen dan de talenstudies. Er is geen studie die aantoont dat studenten Duits goed arbeidsmarktperspectief hebben.
Alleen … er is een maar. Er is wel een tekort aan leerkrachten Duits. Ook al is de hogeschool de koninklijke weg naar het docentschap (althans, in het formele onderwijs), toch zijn wo-alumni ook geliefd. Dat toont het UWV aan in de eerdere studie, evenals dit onderzoek. De arbeidsorganisatie zegt zelfs dat taalonderwijsopleidingen de uitzondering onder taalopleidingen zijn. Ook het Duitsland Instituut komt met goed nieuws voor leraren Duits-in-spé: er is een gapend tekort aan leraren Duits.
Dus, kort: nee, een specifieke richting, zoals de talenstudie is qua alfa-studie een van de slechtere keuzes. Tenzij je leraar wil worden. Uitgaande van de onderzoeken.
Punt 2: Het ligt niet alleen aan bredere studies
Het ligt, om te beginnen ook aan de Engelse taal. Althans, op het mbo. Engels is een wereldtaal, dus waarom Duits praten? Heel af en toe speelt een andere taal – als ze die toch willen leren – als het Spaans en het Chinees een rol. Het onverplichte karakter van het Duits, en de populariteit van B-pakketten (wat überhaupt amper talig is) spelen ook een rol.
Maar bovenal zijn het onderwijsbrede problemen. Sinds de coronapandemie zijn kinderen steeds minder gemotiveerd. Ook hebben jongeren leesproblemen (en ja, dit geldt ook voor de Nederlandse taal!).
Punt 3: Een opleiding volg je niet alleen om ‘nut’, zeker academische studies niet
In een kapitalistische samenleving wordt meteen gekeken naar het nut in cijfers en banen. Maar een studie volgen – dus ook een alfastudie én dus ook een studie Duits – is ook om principiële redenen goed. Het verrijkt je intellectueel én cultureel. Nou, dat hoef je ten aanzien van de Duitstalige wereld geen twee keer te zeggen. Wilhelm von Humboldt (bedenker van Bildung, in het Nederlands bekend als ‘algemene vorming’), Immanuel Kant, Friedrich Nietzsche (Also sprach Zarathustra) … anyone? Daarnaast zorgt het voor historisch en taalkundig inzicht. Zo kun je ook de hedendaagse samenleving beter begrijpen.
Niet voor niets heeft de halve mediawereld geschiedenis, filosofie of een talenstudie gevolgd.
Slotsom
Het is een matig fragment van LUBACH op RTL. Wat me opvalt, is dat Arjen Lubach in zowel zijn VPRO- als RTL-items als een homo economicus denkt. Opvallend, aangezien hij zelf alfa-opleidingen volgde én een pad volgt wat economisch totaal onhandig is (maar hij wel nailde)! En daarover zelfs botste met zijn vader.
Dat kan; je kunt alsnog een goed punt hebben. Maar als je betoog ook niet (helemaal) klopt, dan komt het niet geloofwaardig over. Duits kunnen spreken is belangrijk. Maar feitelijk zijn, en de hele waarheid vertellen, is belangrijker. Helemaal als academicus-in-spé.