Wie had het ooit gedacht? Voor het eerst sinds het uitbreken van de Gaza-oorlog op 7 oktober 2023, heeft AVROTROS zich uitgesproken over de EBU en haar collega-omroep KAN. Dit is langzaam ten opzichte van de oorlog in Oekraïne. Toen was ‘De Algemene’ pijlsnel. Maar wie deze omroep goed kent, ziet een vereniging die een gedurfde stap maakt. Niet gek t.o.v. vorig jaar, wel bijzonder t.o.v. KAN. En ook wegens de geschiedenis van de omroepvereniging.
De vereniging met de achtletterige naam, heeft een verleden. Inmiddels al 11 jaar aan de Witte Kruislaan, met KPN als buur. Op 1 januari 2014 is zij ontstaan als fusieproduct van de Algemene Vereniging Radio Omroep (AVRO) en Omroepvereniging TROS. De AVRO was in 1923 opgericht als de Hilversumse Draadloze Omroep. Anders dan de verzuilde omroepen KRO, NCRV, VARA en VPRO was de AVRO neutraal. Niet alleen ten tijde van de Tweede Wereldoorlog, maar ook erna. Dusdanig, dat in Van Kooten en de Bie (VPRO) je een typetje had: Cor van der Laak. Hij zag zichzelf als een ‘krities AVRO-lid’. De AVRO was in de jaren tachtig niet bekend als kritische omroep.
Geen A in de TROS, maar toch
De TROS was in 1964 opgericht door etherpiraten. Nog meer dan de AVRO was zij gekant tegen de verzuiling. Het is de TROS, als afkorting voor Televisie en Radio Omroep Stichting. Want dat wilden de piraten van TV Noordzee neerzetten, een stichting. Alleen dat mocht en mag niet: je moet – ook anno 2025 – een vereniging (met volledige rechtsbevoegdheid) zijn. Daarom heb ik het hier over TROS.
Ook TROS had niets te doen met de verzuiling. Het was niet eens politiek uitgesproken. Liever focuste de omroepvereniging zich op amusement en lichte radio. Nou had de omroep ook EénVandaag, Radar en programmering op nieuwszender Radio 1 (toen Hilversum II). Maar dat waren uitzonderingen. Als TROS op gespannen voet lag met het politiek beleid, dan was het wegens haar karakter. Ze ging niet zo ver als Veronica (die zeven weken geschorst werd), maar maakte ook producties die niets met publieke waarden te maken hadden. Ook was de vereniging groot voorstander van groot amusement bij de publieke omroep en wilde ze in beginsel niet met de AVRO fuseren. Uit lijfsbehoud deed ze dat per 2014 toch: anders zou zij verdwijnen.
Omroepvereniging TROS was in feite net zo algemeen als de AVRO. Al zat er geen A in haar naam.
Terug naar het nu
Anderzijds is deze houding volkomen logisch. De Nederlandse delegatie werd gepest door collega’s van KAN. En niet alleen Nederland: ook Ierland en Spanje. De Noren wilden zelfs geen punten meer geven in de finale. Tevens had Joost Klein last van het strakke keurslijf van de EBU. Het lag niet uitsluitend aan Joost: ook Stien den Hollander had er last van. Zij is veel rustiger.
Ook Israël-kritiek hebben is tegenwoordig steeds normaler. Op 18 mei jl. was er zelfs een demonstratie t.a.v. De Rode Lijn: de grootste in jaren. In de media spreekt het AD zich meermaals uit. NRC hint zelfs op een genocide, gepleegd door de Israëlische regering. De Volkskrant, Trouw en omroepen BNNVARA en VPRO noemen het zelfs zo.
Ergo: het is begrijpelijk. En dapper van een algemene omroep; helemaal gezien hun geschiedenis.