Hilversum zou niet verontwaardigd moeten reageren, als drie omroepen aangeven in hun omroephuis zo zelfstandig mogelijk willen blijven. Niet alleen omdat het niet nieuw is: zo zijn er veel neer gemeenten die hooguit met elkaar samenwerken. Denk aan de gemeenten Ouder-Amstel en Amsterdam. Maar ook uit principe, zo betoogt deze auteur.
Eind september, begin oktober kondigde VPRO en Human een huis te vormen met de EO. Dit moeten alle omroepen doen, op last van zichzelf en aanvankelijk ook van OCW. In het Huis van de Verdieping kondigen ze aan enkel facilitair te gaan fuseren: programmatisch en inhoudelijk blijven ze autonoom. Jan Slagter, baas van Omroep Max, gaf het aan te begrijpen. De fusieomroepen en PowNed daarentegen niet. Zij wilden liever maximale efficiëntie en zelfs maar drie omroephuizen.
Omroepen met echte belangen
Dit is, op zijn zachtst gezegd, vrij merkwaardig. Collega-omroepen hebben er, zo lijkt het, geen rekening mee gehouden dat met name de EO en Omroep MAX een nauw betrokken achterban hebben. De EO is écht christelijk: denk alleen al aan de Jongerendag, het zendingswerk met Metterdaad en de stempel die de omroep op Radio 5 drukt. Het is de enige omroepvereniging op die zender, wiens muziek eerder stichtelijk is dan ’50’s-60’s-70’s-ish’. Voor MAX – ook al gaat zij een ander omroephuis in – geldt hetzelfde. De achterban kan op reis naar Oostenrijk, rekent op een bevlogen schutspatroon voor de bejaarden (Jan Slagter himself) en ziet de omroep nauw samenwerken met verwante organisaties (zoals ouderenbond ANBO).
Zulke omroepen kun je niet maximaal laten blenden, puur uit kostenbesparing en efficiëntie. Je hebt tenminste te maken met achterbannen en identiteiten die hierdoor ook onder druk komen te staan. Laat staan de inhoud. Dat BNNVARA, AVROTROS en ook PowNed contentfabrieken in een verengingsjas zijn geworden, met symbolische leden, is helaas een gegeven. Maar laat de zelfstandige omroepen met rust. Het mooie van ons bestel is, is dat ondanks de relatieve prijzigheid, de samenleving een enigszins veelstemmig media-aanbod ervan krijgt.
Buiten het bestel
Dit geldt niet alleen voor Hilversum. Door de jaren heen zijn ook bijvoorbeeld de overheid, de zorg en het onderwijs onderworpen aan efficiëntie. Nederland deed dit al, voordat Javier Milei en Elon Musk populair werden. Er zijn voordelen hiervan: kijk maar hoe log de Duitse en de Japanse bureaucratie zijn. Er wordt daar nog gefaxt, en om een regeling aan te vragen mag je gerust een middagje thuisblijven. Om nog maar te zwijgen over de 27 legers, het versnipperde (internationale) openbaar vervoer en de per land verschillende schoolcijfers. Bovendien kunnen fusies voor de hand liggen. Niemand ligt wakker van een (eventuele) fusie tussen Oostzaan en Zaanstad: Oostzaners en mensen uit Zaandam zijn immers allebei Zaankanters. Maar dat is iets heel anders dan efficiëntie, omdat het nou eenmaal kan. Dit zien de gemeenten Blaricum en Laren in, alsmede de omroepen uit Hilversum (toevallig ook in het Gooi). Als je dan toch efficiënt wil zijn, zorg dan voor 1 HR-afdeling en één IT-team. Dan kan bijvoorbeeld EO’s christelijke identiteit niet verwateren.
Bij wijze van uitzondering, geschreven in naam van Jezus Christus. Amen!